Το υπερηχογράφημα Β επιπέδου είναι μία υπερηχογραφική εξέταση, στην οποία γίνεται λεπτομερής έλεγχος της ανάπτυξης και ανιχνεύονται τυχόν ανωμαλίες στην ανατομία του εμβρύου.

Το υπερηχογράφημα Β επιπέδου έχει καθιερωθεί να γίνεται από τις 20 έως τις 23 εβδομάδες κύησης. Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που προτιμάται αυτό το χρονικό πλαίσιο.
Στο μέσο της εγκυμοσύνης τα περισσότερα από τα βασικά όργανα του εμβρύου έχουν σχηματιστεί οπότε ο ιατρός μπορεί να έχει μία καλή εικόνα της κατάστασής του.
Εάν κάποιο πρόβλημα εντοπιστεί υπάρχει χρόνος να πάρουμε προληπτικά μέτρα ή να κάνουμε επιπλέον εξετάσεις.

Σε αυτές τις εβδομάδες το έμβρυο κινείται αρκετά ελεύθερα μέσα στην μήτρα, αλλάζει θέσεις και μας επιτρέπει να έχουμε μια πλήρη εικόνα της ανατομίας του.

Ξεκινώντας το υπερηχογράφημα Β επιπέδου εξετάζεται πρώτα η καρδιακή λειτουργία του και η θέση του εμβρύου στην μήτρα. Εάν υπάρχει δίδυμη εγκυμοσύνη αυτό θα είναι ήδη γνωστό από προηγούμενη εξέταση. Εκτός από την ανατομία, στον υπερηχογραφικό έλεγχο εξετάζονται και μια σειρά από άλλα στοιχεία.

Ο αναλυτικός έλεγχος της ανατομίας του εμβρύου περιλαμβάνει:
– Το κεφάλι: εξετάζεται το σχήμα, το μέγεθος και η δομή του κρανίου
– Εγκέφαλος: ελέγχεται η ανατομία του σε διάφορα επίπεδα και παίρνονται μετρήσεις από προκαθορισμένες δομές του εγκεφάλου.
– Πρόσωπο: ελέγχεται το σχήμα του προσώπου (προφίλ), τα χείλη, η γνάθος, οι οφθαλμικές κόγχες με τους φακούς και το ρινικό οστό.
– Σπονδυλική στήλη: εξετάζεται σε όλο της το μήκος και ελέγχεται αν καλύπτεται πλήρως από δέρμα ιδιαίτερα στο κατώτερο μέρος της.
– Καρδιά: ελέγχεται η θέση, το μέγεθος και η κινητικότητα της καρδίας. Απεικονίζονται οι 4 κοιλότητες (2 κόλποι και δύο κοιλίες), η λειτουργία των βαλβίδων και ροή του αίματος μέσα στην καρδία. Επίσης εξετάζονται τα μεγάλα αγγεία (θέση και μέγεθος αρτηριών και φλεβών) και η ροή του αίματος από και προς την καρδία.
– Θώρακας & πνεύμονες: στις τομές που απεικονίζεται η καρδία εξετάζεται ταυτόχρονα το μέγεθος και η μορφολογία των πνευμόνων. Στην εξέταση είναι επίσης ορατό και το διάφραγμα.
– Κοιλιακό τοίχωμα: στο σημείο που ο ομφάλιος λώρος εισέρχεται στην κοιλία ελέγχεται η ακεραιότητά του κοιλιακού τοιχώματος. Δηλαδή διαπιστώνεται εάν καλύπτει όλα τα εσωτερικά κοιλιακά όργανα.
– Στόμαχος: το έμβρυο ήδη από την αρχή της εγκυμοσύνης καταπίνει ποσότητες αμνιακού υγρού που το περιβάλει. Το υγρό κατευθύνεται στο στομάχι του που απεικονίζεται στον υπέρηχο σαν μια μαύρη φυσαλίδα. Επίσης ελέγχεται η παρουσία της χοληδόχου κύστεως και η ηχογένεια του εντέρου. Τέλος γίνεται μέτρηση της περιμέτρου της κοιλίας η οποία είναι μια από τις παραμέτρους για τον υπολογισμό του βάρους του εμβρύου.
– Νεφροί & ουροδόχος κύστη: στην εξέταση πρέπει να απεικονιστούν και οι δύο νεφροί και να εκτιμηθεί η μορφολογία τους και το εάν παρουσιάζουν διόγκωση. Η ουροδόχος κύστη φαίνεται σαν μια μαύρη φυσαλίδα επίσης χαμηλά στην κοιλιά του εμβρύου καθώς γεμίζει και αδειάζει με ούρα κάθε μισή ώρα περίπου.
– Χέρια & πόδια: ελέγχεται η μορφή και γίνονται μετρήσεις στα μακρά οστά στα χέρια και στα πόδια. Εξετάζονται επίσης οι κινήσεις και οι θέσεις των άκρων και απεικονίζονται οι πατούσες και τα δάκτυλα στα χέρια.

Κατά την διάρκεια της εξέτασης καταγράφεται η ανάπτυξη του εμβρύου. Ο υπολογισμός του βάρους γίνεται αυτόματα μόλις μετρηθούν κάποιοι παράμετροι.

Συγκεκριμένα θα μετρηθούν:
– Στο κεφάλι: η περίμετρος της κεφαλής (head circumference, HC) και η αμφιβρεγματική διάμετρος (biparietal diameter, BPD)
– Στην κοιλία: η περίμετρος της κοιλίας στο ύψος του στομάχου (abdominal circumference, AC)
– Στο πόδι: το μήκος του μηριαίου οστού (femur length, FL)
Η εκτίμηση του βάρους του εμβρύου (estimated fetal weight, EFW) γίνεται με προσέγγιση λάθους 10-15% περισσότερο ή λιγότερο.

Ο πλακούντας, ο ομφάλιος λώρος και το αμνιακό υγρό αποτελούν σημαντικά στοιχεία μελέτης στο υπερηχογράφημα Β επιπέδου.

Ειδικότερα:
– Πλακούντας: είναι το όργανο που συνδέει το αναπτυσσόμενο έμβρυο με την μήτρα και είναι υπεύθυνο, μεταξύ άλλων για την σωστή διατροφή και ανάπτυξη του εμβρύου. Ελέγχουμε την μορφολογία και την θέση του (αν είναι ψηλά ή χαμηλά, μπροστά ή πίσω), ιδιαίτερα σε σχέση με τον τράχηλο της μήτρας.
– Ομφάλιος λώρος: απεικονίζεται ο αριθμός των αγγείων που έχει (3 φυσιολογικά, δύο αρτηρίες και μία φλέβα) και ελέγχεται η πρόσφυσή του στον πλακούντα.
– Αμνιακό υγρό: εκτιμάται υπερηχογραφικά η ποσότητα του αμνιακού υγρού που περιβάλει το έμβρυο.

Οι δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών είναι υπερηχογραφικά ευρήματα στο έμβρυο και αναζητούνται στο υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου.
– Στα περισσότερα έμβρυα που βρίσκουμε τέτοιους δείκτες, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
– Δείκτες βρίσκουμε στο 5% περίπου των υγιών εμβρύων.
– Η παρουσία τους μερικές φορές μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παρουσίας χρωμοσωμικών ανωμαλιών όπως του συνδρόμου Down.

Οι δείκτες περιλαμβάνουν:
– Την αυξημένη αυχενική πτυχή: το αυξημένο πάχος στο πίσω μέρος του κεφαλιού του εμβρύου.
– Την ενδοκαρδιακή ηχογενή εστία: πρόκειται για εναπόθεση ασβεστίου σε κάποιον από τους μύες των βαλβίδων της καρδίας. Είναι συνηθισμένο εύρημα σε φυσιολογικά έμβρυα και δεν συνδέεται με καρδιολογικά προβλήματα αργότερα.
– Την ήπια υδρονέφρωση: είναι το αυξημένο εύρος της πυέλου (σημείο που συγκεντρώνονται τα ούρα) στα νεφρά του εμβρύου
– Το κοντό μηριαίο ή βραχιόνιο οστό: θεωρείται όταν το μήκος των οστών αυτών είναι πολύ μικρό για την ηλικία κύησης.
– Το υπερηχογενές έντερο: όταν στον υπέρηχο το έντερο απεικονίζεται περισσότερο «άσπρο» από ότι συνήθως.
– Το απών ή μικρό ρινικό οστό: στην εξέταση του προφίλ του εμβρύου το ρινικό οστό λείπει ή είναι πολύ μικρό.
– Την διάταση των κοιλιών στο εγκέφαλο: πρόκειται για παρουσία αυξημένης ποσότητας υγρού στις κοιλίες του εγκεφάλου.
– Την αποκλίνουσα δεξιά υποκλείδια αρτηρία: είναι μία παραλλαγή της πορείας ενός αγγείου που εξέρχεται από την αορτή

Η απουσία τέτοιων δεικτών στο υπερηχογράφημα ελαττώνει τον κίνδυνο για το σύνδρομο Down όπως υπολογίστηκε από την εξέταση του 1ου τριμήνου. Η παρουσία κάποιου δείκτη αντίθετα, δεν αυξάνει πάντα τον κίνδυνο.

Η τελική εκτίμηση για το σύνδρομο Down στο υπερηχογράφημα Β επιπέδου εξαρτάται από:
– Την εξέταση του 1ου τριμήνου της κύησης (περιλαμβάνει την ηλικία της εγκύου, την αυχενική διαφάνεια, τις αιματολογικές εξετάσεις και άλλα στοιχεία που εξετάζονται στην εξέταση της αυχενική διαφάνειας).
– Τα ευρήματα από την εξέταση της ανατομίας του εμβρύου (αν υπάρχουν δηλαδή ανατομικές ανωμαλίες και ποιες συγκεκριμένα).
– Αν υπάρχουν και ποιοι δείκτες χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
– Εάν έχει προηγηθεί μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος (αν έχει προηγηθεί έλεγχος του καρυότυπου με τροφοβλάστη ή αμνιοπαρακέντηση ο κίνδυνος έχει αποκλειστεί).

Περιλαμβάνει την εξέταση του μήκους του τραχήλου της μήτρας διακολπικά ή και διακοιλικά εάν είναι εφικτό. Παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό .

Ο έλεγχος της ροής του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες δίνει πληροφορίες σχετικά με την σωστή αιμάτωση της μήτρας. Η φυσιολογική αντίσταση στην ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες:
– ελαττώνει τις πιθανότητες για ανάπτυξη υπέρτασης και προεκλαμψίας αργότερα στην κύηση
– μειώνει τις πιθανότητες γέννησης ενός εμβρύου με πολύ χαμηλό βάρος
– γενικά συνδέεται με καλύτερη έκβαση της εγκυμοσύνης.

Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού με τον γυναικολόγο – μαιευτήρα κ. Αντώνη Ψαράκη, επικοινωνήστε στα παρακάτω τηλέφωνα:

•   Συστεγασμένα Ιατρεία Πετρούπολης

Κανάρη 93 & 25^ης Μαρτίου, Πετρούπολη 13231

Τηλ.  210 50 69 886

•   Obcare – Μαιευτική & Γυναικολογία

Βασ. Σοφίας 111, Αθήνα

Τηλ.  210 646  88 83

Email: dr.antonispsarakis@gmail.com