ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ – ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ

Η χολή είναι μια ουσία η οποία παράγεται από το συκώτι (ήπαρ) και είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό των λιπαρών στοιχείων της τροφής. Η χολή μετά την παραγωγή της αποθηκεύεται στην χοληδόχο κύστη. Η χοληδόχος κύστη είναι μια κοιλότητα προσκολλημένη στο ήπαρ και επικοινωνεί με αυτό μέσω ενός δικτύου σωληναρίων. Τα σωληνάρια αυτά μέσα στο ήπαρ λέγονται ενδοηπατικά χοληφόρα και καταλήγουν σ ένα σωλήνα, οποίος καλείται κοινός χοληδόχος πόρος. Ο σωλήνας που συνδέει την χοληδόχο κύστη με τον κοινό χοληδόχο πόρο λέγεται κυστικός πόρος. Αφού λοιπόν παραχθεί η χολή και αποθηκευτεί μέσα στην χοληδόχο κύστη, όταν φάμε ένα γεύμα εκείνη μέσω του χοληδόχου πόρου αδειάζει στο δωδεκαδάκτυλο προκειμένου να γίνει η πέψη των τροφών.

Η συνηθέστερη πάθηση της χοληδόχου κύστης είναι η χολολιθίαση, η παρουσία δηλαδή λίθου στη χοληδόχο κύστη. Η χολολιθίαση εμφανίζεται σε ένα ποσοστό 30% περίπου του συνόλου του πληθυσμού και μπορεί να παρουσιαστεί σε όλες τις ηλικίες και στα δύο φύλα. Περισσότερο συχνά εμφανίζεται σε γυναίκες γύρω στην ηλικία των 50 ετών, σε παχύσαρκα άτομα, και μετά από πολλές εγκυμοσύνες. Οι λίθοι μπορεί να είναι πολλαπλοί ή μονήρεις, ποικίλης σύστασης και διαφόρων μεγεθών από χιλιοστά ως αρκετά εκατοστά. Η χολολιθίαση, συνήθως, δεν προκαλεί έντονα συμπτώματα και πολλές φορές διαγιγνώσκεται σε τυχαίο προληπτικό έλεγχο.

Η μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση της χολολιθίασης είναι το υπερηχογράφημα, καθώς υπερτερεί στην ανάδειξη χολολίθων έναντι των υπόλοιπων απεικονιστικών μεθόδων.

Ενώ λοιπόν οι χολόλιθοι ενδέχεται να μείνουν «σιωπηλοί» και να μη δίνουν συμπτώματα. Μπορεί όμως να προκαλέσουν κάποιες επιπλοκές, όπως η φλεγμονή της χοληδόχου κύστης – οξεία χολοκυστίτιδα, η οποία απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση. Η οξεία χολοκυστίτιδα αποτελεί οξεία κατάσταση. Περιλαμβάνει έντονα συμπτώματα όπως πόνο ψηλά στην κοιλιά, στο κέντρο ή προς τα δεξιά κάτω από τα πλευρά (επιγάστριο ή δεξιό υποχόνδριο) με πιθανή αντανάκλαση στην πλάτη δεξιά, ναυτία, έμετο και πυρετό. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται άμεση εκτίμηση από χειρουργό για κάλυψη του ασθενούς με αντιβιοτικά και σε δεύτερο χρόνο χολοκυστεκτομή (χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση της χοληδόχου κύστης).

Άλλη συχνή επιπλοκή της χολολιθίασης είναι ο αποφρακτικός ίκτερος. Σε αυτήν την περίπτωση κάποιος χολόλιθος (συνήθως μικρός) κατέρχεται από την χοληδόχο κύστη στον χοληδόχο πόρο και τον φράσσει, με αποτέλεσμα να μην παροχετεύεται ικανοποιητικά η χολή στο έντερο. Aυτό οδηγεί σε στην κίτρινη χροιά του δέρματος και των ματιών, στον αποχρωματισμό των κοπράνων και την υπέρχρωση των ούρων (με το χαρακτηριστικό χρώμα του κονιάκ).

Κλινικά οι ασθενείς συνήθως πέρα από τον ίκτερο εμφανίζουν άλγος στο δεξιό υποχόνδριο, εμετούς, και ενδεχομένως πυρετό. Και πάλι εξέταση πρώτης γραμμής αποτελεί το υπερηχογράφημα προκειμένου να αναδείξει την διάταση των ενδοηπατικών χοληφόρων και ενδεχομένως να απεικονίσει το αίτιο της απόφραξης του χοληδόχου πόρου. Συνήθως ακολουθεί η ΕRCP, οπού επιχειρείται ενδοσκοπικά η αφαίρεση του ενσφηνωμένου λίθου.

Μία άλλη νοσολογική οντότητα που συνδέεται με την χολολιθίαση είναι η οξεία παγκρεατίτιδα, μία ιδιαίτερα επείγουσα κατάσταση που αφορά την φλεγμονή του παγκρέατος. Ειδικά οι μικρές πέτρες μπορεί να περάσουν στο σωληνάριο, τον κοινό χοληδόχο πόρο, μπορούν να ερεθίσουν το πάγκρεας και να προκαλέσουν φλεγμονή.

Γίνεται σαφές λοιπόν πως ο έλεγχος της χοληδόχου κύστης με υπερηχογράφημα είναι πολύ σημαντικός λόγω των προαναφερθέντων καταστάσεων τόσο επί συμπτωμάτων όσο και σε προληπτική βάση. Το υπερηχογράφημα αποτελεί μια εξέταση ανώδυνη, σύντομη και αξιόπιστη στη διάγνωση και παρακολούθηση των παθήσεων της χοληδόχου κύστης και ως εκ τούτου ο καθένας θα πρέπει να την συμπεριλάβει στον προληπτικό του έλεγχο.

Σε περιπτώσεις χολοκυστεκτομής, δηλ. χειρουργικής αφαίρεσης την χοληδόχου κύστης το ήπαρ συνεχίζει να παράγει χολή η οποία ρέει προς το 12 δάκτυλο, με αποτέλεσμα οι ασθενείς αυτοί να μην έχουν πρόβλημα στην πέψη των τροφών. Και πάλι το υπερηχογράφημα αποτελεί πρώτης γραμμής εξέταση για την απεικόνιση των σωληναρίων (χοληφόρων), και για τη μελέτη πιθανών επιπλοκών μετά τη χολοκυστεκτομή.