Το ινοαδένωμα μαστού είναι ένας καλοήθης όγκος. Μπορεί να εμφανιστεί σε μικρές ηλικίες, από την εφηβεία, μέχρι 35-40 ετών. Το ινοαδένωμα μαστού ποικίλει σε μέγεθός, από μερικά χιλιοστά έως μερικά εκατοστά. Μπορεί να έχει πολλαπλή ανάπτυξη στον ίδιο μαστό, ενώ στο 10-20% των περιπτώσεων εμφανίζεται και στους δύο μαστούς. Οι διαστάσεις του ενδέχεται να αυξηθούν κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, καθώς επίσης και στις περιπτώσεις ορμονοθεραπείας. Συνήθως υποστρέφει στο προηγούμενο μέγεθός του, μετά από τις ορμονικές αυτές διακυμάνσεις. Κατά την εμμηνόπαυση, που ελαττώνονται τα επίπεδα των ορμονών, το ινοαδένωμα ενίοτε εκφυλίζεται και ελαττώνεται σε μέγεθος. Επίσης, μπορεί και να αποτιτανωθεί, λόγω εναπόθεσης αλάτων ασβεστίου.

Οι αιτίες εμφάνισης ινοαδενώματος στο μαστό είναι άγνωστες. Παρόλα αυτά, θεωρείται ότι για την δημιουργία του, σημαντικό ρόλο παίζουν οι ορμόνες φύλου και κυρίως η ευαισθησία του μαστού στα οιστρογόνα.

Ο μαστός αποτελείται από κάποιες βασικές δομές: τους λοβούς, οι οποίοι είναι αδένες που παράγουν το γάλα, τους πόρους, που μεταφέρουν το γάλα από όλο τον μαστό στη θηλή και κάποιους βασικούς ιστούς, όπως ο αδενικός, ο ινώδης και ο λιπώδης.  Το ινοαδένωμα μαστού συνήθως δημιουργείται όταν αδενικός ιστός και πόροι αναπτύσσονται πάνω σε ένα λόβιο, σχηματίζοντας συμπαγές μόρφωμα.

Το ινοαδένωμα μαστού δεν έχει κάποια συμπτώματα, καθώς δεν είναι συνήθως επώδυνο ή ευαίσθητο στην αφή, ούτε προκαλεί κάποια έκκριση υγρού από την θηλή. Συνήθως εντοπίζεται τυχαία κατά την αυτοεξέταση της γυναίκας ή σε κάποιο προληπτικό έλεγχο (check up) μαστού. Ενίοτε, ανάλογα με το βάθος στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να παρουσιαστεί ως ένα εξόγκωμα.

Ο ιατρός (μαστολόγος) μπορεί να εντοπίσει ένα ινοαδένωμα μέσω μιας αρχικής κλινικής εξέτασης (ψηλάφησης), εάν είναι σχετικά μεγάλο. Όταν ο ιατρός υποψιάζεται ινοαδένωμα, θα το επιβεβαιώσει, προτείνοντας απεικονιστική εξέταση, όπως το υπερηχογράφημα, η μαστογραφία ή και τα δύο.

Η εξέταση εκλογής για την επιβεβαίωση της παρουσίας του ινοαδενώματος και την περιγραφή της υφής του, αποτελεί το υπερηχογράφημα και η ελαστογραφία, που διενεργούνται από εξειδικευμένο ακτινολόγο – ακτινοδιαγνώστη.

Το κλασικό ινοαδένωμα μαστού υπερηχογραφικά απεικονίζεται ως ένας σφαιρικός ή οβάλ, υπόηχος σχηματισμός, με ομαλά και σαφή όρια.  Κατά τον ελαστογραφικό έλεγχο, εμφανίζει μαλακής υφής χαρακτηριστικά. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μην παρουσιάζει την τυπική υπερηχογραφική εικόνα, διαθέτοντας πολυλοβωτό περίγραμμα, κυστικές εκφυλίσεις και μειωμένη ελαστικότητα κατά την ελαστογραφία. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να δημιουργηθεί διαγνωστικό πρόβλημα, καθώς η υπερηχογραφική εικόνα είναι παρόμοια με αυτή ενός ύποπτου μορφώματος.

Ως εκ τούτου, ο μαστολόγος θα προτείνει περαιτέρω έλεγχο με μαγνητική μαστού (MRI BREAST) ή ιστολογική ταυτοποίηση – βιοψία με την χρήση κόπτουσας βελόνας (CORE BIOPSY). Η ιστολογική εξέταση αποτελεί την μόνη επίσημη και έγκυρη διάγνωση.

Εκτός από το απλό, τυπικό ινοαδένωμα, η πάθηση διακρίνεται σε διαφορετικούς τύπους που είναι οι εξής:

• Σύνθετα ινοαδενώματα: ο τύπος αυτός αφορά υπερανάπτυξη κυττάρων (υπερπλασία), που μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα. Ο ιατρός θέτει την διάγνωση με βιοψία (CORE BIOPSY) και ιστολογική ταυτοποίηση.
• Νεανικά ινοαδενώματα: είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος ινοαδενωμάτων, τα οποία εμφανίζονται σε έφηβες ηλικίας 10 – 18 ετών. Τα συγκεκριμένα ινοαδενώματα μπορούν να μεγαλώσουν, ωστόσο τα περισσότερο συρρικνώνονται με την πάροδο του χρόνου.
• Γιγάντια ινοαδενώματα: αυτός ο τύπος ινοαδενωμάτων, μπορεί να φτάσει σε μέγεθος που ξεπερνά τα 5 εκατοστά. Ως εκ τούτου, σε αρκετές περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η αφαίρεσή τους, καθώς μπορεί να πιέζουν και σταδιακά να αντικαθιστούν παρακείμενους ιστούς του μαστού.
• Φυλλοειδείς όγκοι: ο φυλλοειδής όγκος δεν αποτελεί τύπο ινοαδενώματος. Ωστόσο η υπερηχογραφική εικόνα του μοιάζει με αυτή των γιγάντιων ινοαδενωμάτων. Ο φυλλοειδής όγκος, μεγαλώνει γρήγορα, φθάνοντας σε μεγάλα μεγέθη και μπορεί να εξαλλαγεί σε κακόηθες σάρκωμα.

Η ύπαρξη ενός ινοαδενώματος στο μαστό, δεν σημαίνει πως αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Εξαιρετικά σπάνια, κάποια καρκινώματα (in situ ή διηθητικά), μπορούν να αναπτυχθούν στο εσωτερικό ή στην περιφέρεια ενός ινοαδενώματος για τον ίδιο λόγο που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε κάθε άλλη θέση του μαστού.

Η αντιμετώπιση του ινοαδενώματος μαστού μπορεί να είναι συντηρητική, στην περίπτωση που το υπερηχογράφημα και η βιοψία επιβεβαιώσουν την καλοήθη φύση του ογκιδίου. Επιπροσθέτως, το ινοαδένωμα θα πρέπει να μην παρουσιάζει αύξηση του μεγέθους του ή αλλαγή της μορφολογίας του. Η συντηρητική αντιμετώπιση αφορά περιοδικούς κλινικούς από ειδικό ιατρό – μαστολόγο και υπερηχογραφικούς ελέγχους από ακτινολόγο – ακτινοδιαγνώστη.

Είναι σημαντικό να τονιστεί  πως για μικρά ινοαδενώματα, που καταγράφονται για πρώτη φορά, ακόμη και αν επιβεβαιωθεί η καλοήθης φύση τους με βιοψία, συστήνεται η υπερηχογραφική παρακολούθησή τους για 4 εξάμηνα. Εάν οι διαστάσεις και η μορφολογία τους παραμένουν αμετάβλητα, η παρακολούθηση συνεχίζεται στο πλαίσιο του προληπτικού ελέγχου ρουτίνας, που προβλέπεται για την ηλικία της ασθενούς.

Σε περίπτωση που παρατηρηθεί αύξηση του μεγέθους του, κλινική ή απεικονιστική υποψία για κακοήθεια, κρίνεται απαραίτητη η βιοψία τους με λεπτή ή κόπτουσα βελόνα (CORE BIOPSY).

Η χειρουργική αφαίρεση σε ένα ινοαδένωμα μαστού ενδείκνυται στις κάτωθι περιπτώσεις:

• το ινοαδένωμα μεγαλώνει πολύ σε μέγεθος, ξεπερνώντας τα 3-4 εκατοστά
• στους επαναληπτικούς υπερηχογραφικούς ελέγχους, παρατηρείται συγκριτικά σημαντική αύξηση του μεγέθους του
• οι απεικονιστικές εξετάσεις αναδεικνύουν άτυπα χαρακτηριστικά
• η ιστολογική εξέταση παρουσιάζει ατυπία
• το ενδεχόμενο κύησης, που στην περίπτωση αυτή το ινοαδένωμα πιθανώς θα αυξηθεί σε μέγεθος
• προκαλούμενο αισθητικό πρόβλημα στον μαστό
• προκαλούμενη ευαισθησία και άλγος στον μαστό
• προκαλούμενο άγχος κατά την ψηλάφηση στη γυναίκα
• αποφυγή άγχους από την γυναίκα, λόγω επαναλαμβανόμενου ελέγχου και παρακολούθησης
• απόφαση της γυναίκας για οποιονδήποτε άλλο προσωπικό λόγο

Εν κατακλείδι, θα πρέπει να τονισθεί πως για οποιοδήποτε νέο εύρημα στην αυτοεξέταση ή στον προληπτικό έλεγχο των μαστών, οι γυναίκες θα πρέπει να απευθύνονται σε ειδικό χειρουργό μαστού (μαστολόγο), προκειμένου να διερευνηθεί και αποκλειστεί κάθε υποψία για κακοήθεια. Ο μαστολόγος θα προτείνει κάποια απεικονιστική εξέταση. Η εξέταση εκλογής για να επιβεβαιωθεί η παρουσία ή όχι, μορφώματος και να περιγραφεί η υφή του, είναι το υπερηχογράφημα και η ελαστογραφία μαστού, που διενεργείται από εξειδικευμένο ακτινολόγο – ακτινοδιαγνώστη.